Liofilizacja jest procesem znanym już od bardzo dawna. W skrócie: polega na usuwaniu wody zawartej w zamrożonej żywności. Proces usuwania wody zachodzi w warunkach próżniowych i przyczynia się do trwałego zamrożenia obrabianego produktu spożywczego. Liofilizowana żywność charakteryzuje się zdecydowanie dłuższym okresem przydatności do spożycia, jest lżejsza, niż produktu konserwowane, co znajduje zastosowanie przede wszystkim w podróżach kosmicznych.
Co daje liofilizacja?
Proces ten jest procesem umożliwiającym przetwarzanie żywności w ten sposób, by przetwarzane produkty zachowały swoje właściwości odżywcze, smak i zapach, a także charakteryzowały się długim okresem przydatności do spożycia. Powstałe za pomocą liofilizacji produkty spożywcze mogą być przeznaczone do bezpośredniego spożycia. Mogą być one wykorzystywane także jako półprodukty do gotowych dań, wymagających na przykład zalania wodą i podgrzania.
Jak przeprowadza się proces liofilizacji?
Celem liofilizacji jest usunięcie wody (lub innego rozpuszczalnika) z produktów poddawanych temu procesowi. Dzieje się to za pomocą tzw. suszenia sublimacyjnego. Do etapów liofilizacji zaliczamy:
- zamrażanie – jest to warunek konieczny do przeprowadzenia dalszych etapów, mrożenie przeprowadzane jest w temperaturze -50 °C,
- sublimacja – produkt zamrożony umieszcza się w próżni, co umożliwia odparowanie zamrożonego rozpuszczalnika bez konieczności rozmrażania produktu. Proces sublimacji trwa od kilkunastu do 24 godzin,
- następnie obrabiany produkt jest suszony w temperaturze 30-40 °C, co przyspiesza sublimację i pozwala uzyskać gotowy produkt o wilgotności 1-2%.
Zastosowanie liofilizacji
Liofilizacja jest procesem, który pomaga zachować właściwości odżywcze, smak i kolor wykorzystywanych do tego procesu produktów spożywczych. Warto zwrócić uwagę na to, że produkty spożywcze poddane liofilizacji, pomimo zachowania wyżej wymienionych cech – nie zachowują swojej pierwotnej struktury.
W przemyśle spożywczym liofilizację wykorzystuje się między innymi do produkcji “owocowego proszku”, który wykorzystywany jest głównie w produktach śniadaniowych czy cukierniczych. Taki proszek zawiera 100% użytego surowca (np. owoców), bez dodatkowych konserwantów czy barwników. Liofilizaty są idealnymi półproduktami, które można wykorzystać między innymi w podróży. Zajmują bardzo mało miejsca, a zarazem zachowują swoją pełnię wartości odżywczych. Produkty liofilizowane nie wymagają przechowywania w lodówce i mogą być świetną alternatywą dla wielu produktów spożywczych. Żywność liofilizowana za sprawą śladowej wilgotności nie ulega psuciu, nie namnażają się w niej mikroorganizmy. To sprawia, że można ja przechowywać w temperaturze przez bardzo długi, nawet kilkuletni okres czasu.
Poza żywnością, liofilizacja jest wykorzystywana także w laboratoriach, między innymi do produkcji leków, szczepionek bakteryjnych i wirusowych. Stosowana jest także w przemyśle farmaceutycznym do przechowywania antybiotyków, hormonów, czy surowic. Za pomocą liofilizacji przeprowadzane jest także konserwowanie składników krwi. Liofilizacja znajduje zastosowanie także w przemyśle kosmetycznym.
